Bloki

Skrojone na miarę i pasujące jak ulał buty to nie wszystko. Kluczem do sukcesu (i zdrowia) są bloki. Stanowią one referencyjny punkt dla ustawień siodła oraz bezpośrednio odnoszą się do biomechaniki pedałowania.

Tekst: Jarosław Dymek, Veloart

Nie trzeba dodawać, że ze względu na powtarzalność ruchu złe ustawienie bloków wywiera destrukcyjny wpływ na nasz układ przeniesienia mocy i, poza gorszym transferem siły na pedały, naraża nas na niebezpieczne w skutkach urazy.

Kontuzje związane z ustawieniem bloków

Nieprawidłowe ustawienie bloków i złe obuwie ma bezpośredni związek z kontuzjami w obrębie stopy. Zapalenie ścięgna Achillesa należy do częstych problemów. Piekący i ciągnący ból pojawia się w połowie długości ścięgien pomiędzy guzem pięty a łydką. Niekiedy początkowemu bólowi towarzyszy nieprzyjemne odczucie skrzypienia, które ustępuje podczas kręcenia. Zapalenie ścięgna piętowego u kolarzy pojawia się w następstwie przeciążenia będącego wynikiem intensywnej jazdy o charakterze siłowym przy blokach przesuniętych za bardzo w przód. Kontuzji tej sprzyja także złe podparcie stopy wewnątrz buta i zbyt miękkie, często zjeżdżone obuwie kolarskie, w którym nietrzymający zapiętek i źle ustawiony w rotacji blok pozwala na nadmierną pronację tyłostopia. To samo dotyczy także innych kontuzji – zapalenia ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego, objawiające się bólem po wewnętrznej stronie kostki. Zapalenie ścięgna Achillesa leczy się czasowym zaprzestaniem treningów, ostrzykiwaniem specjalnymi preparatami i zabiegami fizykalnymi. We wszystkich przypadkach punktem wyjścia jest właściwy dobór obuwia i ustawienie bloków.


Bikefitting_bloki_stopa

Dwie najważniejsze linie, stanowiące odniesienie dla ustawienia bloków.

Bloki a kolana

Ustawienie bloków i stabilizacja stopy wewnątrz buta ma bezpośredni wpływ na ruch kolan. Zawsze należy dążyć do jak największej osiowości, co w praktyce oznacza, że względem rury podsiodłowej powinny pracować one równolegle. Istnieje tutaj prawidłowość: kolano niemal zawsze ucieka na zewnątrz w fazie podciągania korby do góry i zapada się w stronę koślawienia przy nacisku. Aby ograniczyć to zjawisko, kolarze często przestawiają bloki w stronę niefizjologicznych ustawień. W 90 procentach przypadków winę za nieprawidłową pracę kolan ponosi zły wzorzec ruchowy, związany z brakiem stabilizacji układu stopa- kolano-udo ze strony mięśni przywodzicieli. Osiągnięcie prawidłowej pracy kolan w takim wypadku wiedzie przez trening priopriocepcji, co w praktyce oznacza wzorcowo ustawione bloki i ponowną naukę pedałowania (najlepiej z lustrem). Warto o tym pamiętać, zanim po raz kolejny przestawimy bloki na wskutek własnych odczuć i sugestii kolegów jadących na kole.

Ustawienie bloków

Ustawienie przód/tył

W ustawieniu wzorcowym środek bloku powinien wypadać 3-5 mm za szparą stawową pierwszej kości śródstopia (dokładniej na wysokości głowy 3. kości śródstopia, w przestrzeni pomiędzy wysuniętym w przód „haluksem” a cofniętą ku tyłowi głową 5. kości śródstopia). Takie ustawienie zapewnia maksymalne wykorzystanie stabilizatorów czynnych (mięśni) w odniesieniu do stabilizacji biernej – wiązadeł. Aby odnaleźć to miejsce należy wymacać palcami najbardziej wystające punkty po obu bokach stopy – „haluks” oraz głowę 5. kości śródstopia, a następnie zaznaczyć ich środki (warto nakleić na but samoprzylepny papier – fot. 1). Następnie, odwróciwszy but podeszwą do góry, wytyczyć prostą przebiegającą przez punkty odsunięte o 3-5 mm od zaznaczonych. To na niej powinien znajdować się środek bloku (fot. 3). W przypadku butów MTB jest on łatwy do zlokalizowania, w szosowych progach bywa trudniej (w przypadku Shimano jest to prosta przebiegająca wzdłuż górnych krawędzi dwóch dolnych otworów na śruby, zaś firma Look ułatwia sprawę oznaczając środki bloków kropką).

W ten sposób wyznacza się wzorcowe ustawienie bloku przód/tył. Przy bardziej zaawansowanym podejściu należy wziąć też pod uwagę technikę pedałowania oraz rodzaj uprawianej dyscypliny, a także wielkość stopy. W przypadku dużych rozmiarów bloki przesuwa się w stronę pięty, skracając ramię dźwigni, przez co zmniejsza się praca wykonywana przez mięsień brzuchaty łydki. Generalnie dążenie do idealnego ustawienia przód-tył polega na znalezienia optymalnej stabilizacji.


bikefitting_ustawienie_blokow

Bikefitting_ustawienie_blokow2

1. Oznaczanie wystających punktów stopy (odpowiednie kości śródstopia) po obu stronach buta.

bikefitting_ustawienie_blokow3
bikefitting_ustawienie_blokow4

2. Po stronie zewnętrznej odmierzamy dystans 3-5 mm w kierunku palców, po wewnętrznej – w kierunku pięty.


Bikefitting_ustawienie_blokow

3. Linia łącząca zaznaczone punkty – to tu powinien znajdować się środek bloku.

Bikefitting_ustawienie_blokow2

4. W ustawieniu wzorcowym oś symetrii bloku jest równoległa do prostej przechodzącej przez paliczek drugiego palca i piętę.

Rotacja bloku

Najistotniejszym ustawieniem w przypadku bloku jest pozycja neutralna względem podudzia i rotacji w stawie kolanowym. Punkt zero dla tego wymiaru osiągany jest w odniesieniu do linii wyznaczonej przez paliczek palca drugiego, kość łódeczkowatą i guz piętowy (fot. 5). Powinna ona przebiegać równolegle do korby. Aby poprawnie dokonać tego ustawienia samodzielnie, należy znaleźć linię łączącą paliczek palca drugiego i guz piętowy. Następnie znaleźć przecięcie tej linii z prostą uzyskaną w kroku pierwszym – to poszukiwany punkt w którym ustawimy środek bloku. W praktyce oznacza to, że stopa w pozycji wzorcowej znajduje się w minimalnej rotacji zewnętrznej względem podudzia (pięta do środka). U młodych i wchodzących do kolarstwa osób bloki ustawiamy wzorcowo w pozycji neutralnej. W przypadku płaskostopia, koślawości i braku stabilizacji wewnątrz buta zwiększamy rotację (pięta bardziej do wewnątrz). U kolarzy doświadczonych i po kontuzjach analizie należy poddać wzorce ruchowe. Gdy konieczna jest zmiana, najpierw pracuje się wkładką, a gdy to zawodzi, stosuje się podkładki kątowe, zmieniające płaszczyznę styku bloku z pedałem. Luz roboczy na wpiętym bloku powinien osiągać wartość 4-5 stopni. Bloki o zerowym kącie wypięcia sprawdzą się u kolarzy z idealną pracą kolan, co w praktyce zdarza się niezwykle rzadko.

Q-factor

Nie bez znaczenia jest także ustawienie z uwzględnieniem odległości od osi wzdłużnej roweru – tzw. Q-factor. Pomimo silnego zindywidualizowania tego parametru należy ogólnie przyjąć, że w przypadku koślawości (schodzenie kolan do środka występującej często np. u kobiet uprawiających MTB) należy dążyć do zbliżania buta w stronę korby, natomiast w przypadku szpotawości (kolana uciekają do zewnątrz) do poszerzania na zewnątrz.

Ten (i poprzedni) artykuł jedynie zarysowuje temat doboru obuwia i wkładek. Może uda się powrócić do niego przy innej okazji. Póki co mamy nadzieję, że udało się przekonać was do prawdziwości rozpowszechnionego wśród zawodowców stwierdzenia: udający się na wyścig kolarz może zapomnieć wszystkiego – oprócz butów i agrafek!

top 3

Czytaj więcej

Jeździj jak zawodowcy i zabezpiecz swój telefon na rowerze – uchwyt do telefonu na rower marki RokForm

Czytaj więcej

Filmy

Wybór redakcji

Czytaj więcej

Jeździj jak zawodowcy i zabezpiecz swój telefon na rowerze – uchwyt do telefonu na rower marki RokForm

Czytaj więcej
comments powered by Disqus

Informuj mnie o nowych artykułach