Co roku na rynku pojawiają się nowe preparaty reklamowane jako środki zwiększające zapasy energii w organizmie, uzupełniające niedobory ważnych składników odżywczych, polecane osobom uprawiającym sport wyczynowo lub trenującym amatorsko. Co wybrać z tej oferty?

Pod nową nazwą kryje się często związek biologicznie czynny stosowany już od dawna. Dobrze byłoby więc dysponować wiedzą, która pozwoliłaby nie dublować aktualnie stosowanego wspomagania pseudonowością. Osobną kwestią jest optymalna dawka preparatu. Zbyt mała nie pomoże, zbyt duża obciąży wątrobę i nerki. Następnym pytaniem, które również należałoby sobie postawić, jest kwestia, czy preparat w ogóle działa, a jeśli tak, to na kogo. Chcąc ułatwić czytelnikom poruszanie się na rynku „wszechmocnych” odżywek, prezentuję dziś uproszczony leksykon składników obecnych w najczęściej stosowanych na polskim rynku preparatach. Aminokwasy – podstawowe elementy (cegiełki) wykorzystywane do budowy białek w organizmie. Szczególną ich grupą są łańcuchy białek kurczliwych w mięśniach szkieletowych. Aminokwasy można więc nazwać materiałem budulcowym masy mięśniowej, a także innych białek endogennych. Białka te muszą być samodzielnie przez ustrój zsyntetyzowane od podstaw, czyli z aminokwasów. Organizm musi więc najpierw rozłożyć białko zawarte w pokarmie (np. ser lub kotlet schabowy) na proste elementy, zanim przystąpi do budowy własnych białek. Podając wolne aminokwasy, ułatwiamy zachodzenie procesu trawienia i przyswajania białek. Może to mieć znaczenie w czasie wielodniowych, dużych obciążeń fizycznych, gdy procesy są nieco upośledzone lub gdy zwiększony popyt na wybrane aminokwasy trudno zaspokoić dietą białkową. Chociaż organizm potrafi w szczególnych sytuacjach (np. deficyt kalorii wywołany głodzeniem, choroba zakaźna lub długotrwała hypoglikemia, tj. deficyt glukozy we krwi) wykorzystać własne białka i aminokwasy jako substraty energetyczne, to taka rabunkowa gospodarka, zwana katabolizmem, nie służy człowiekowi. Przeciwieństwem katabolizmu jest anabolizm, czyli odbudowa białek i przyrost masy mięśniowej. Zachowanie równowagi między katabolizmem a anabolizmem to podstawowy problem w sporcie wyczynowym. Osiąga się ją, wprowadzając odpowiedni program treningowo-startowy oraz dietę i odżywki. Ciąg dalszy w numerze 3(13)/2004