Teoretycznie idealnym dostarczycielem energii dla rowerzystów może być zwykły banan. Zawiera łatwo przyswajalne cukry i jest nieskomplikowany w transporcie. Przynajmniej przez pierwszą godzinę… Potem bywa różnie. Zmiana konsystencji w słodką i lepką papkę potrafi odebrać apetyt. W tym momencie z pomocą przychodzą batony lub żele energetyczne, które są w stanie w sposób optymalny zaopatrzyć kolarza w „paliwo”.

Trochę fizjologii

Podstawowym źródłem energii w czasie wysiłku fizycznego są węglowodany, identycznie zresztą jak ma to miejsce w przypadku zwykłego, codziennego odżywiania. Tłuszcze w znakomitej większości zupełnie się do podobnych celów sportowych nie nadają ze względu na problemy z przyswajaniem. Wyobraźcie sobie np. picie oleju… Brrrr. Dostarczanie węglowodanów to nic innego, jak dorzucanie paliwa w procesie przemiany materii, by zapobiec spadkowi poziomu cukru (glikogenu) we krwi, cukru, który „napędza” mięśnie. Węglowodany kryjące się pod nazwami, takimi jak fruktoza, dekstroza czy maltodekstroza, różnią się między sobą czasami przyswajania, czyli tym, jak szybko organizm jest w stanie je przerobić na użyteczną energię. Umiejętnie dobrany skład batonu (lub żelu) sprawia, że energia jest uwalniana stopniowo, a nie w postaci „kopa”. Zalety węglowodanów kolarze dostrzegli już dawno, zjadając… kilogramy cukru. No cóż, potem spotykała ich kara w postaci „dołu”, wywołanego skokiem poziomu glikogenu.

Zasady jedzenia

Do innych tradycyjnych metod kolarskich (tym razem bardziej sensownych) należy jedzenie makaronu, nie tylko jako podstawy diety, ale też w postaci rytualnych pasta-party przed maratonami. Makarony są dobrym źródłem węglowodanów i dobrze nadają się do naładowania akumulatorów przed startem. Najczęściej stosuje się metodę ładowania węglowodanowego polegającą na maksymalnym zgromadzeniu zapasów glikogenu w mięśniach. Oczywiście sam proces nie polega na objadaniu się tuż przed startem, tym bardziej słodyczami, jest to zabieg kilkudniowy. Najpierw w wyniku intensywnego treningu opróżnia się wspomniane zapasy, by „zrobić miejsce”, a potem je się węglowodany we wszelakiej postaci „do oporu”. Ostatnie obżarstwo powinno mieć miejsce na dzień przed maratonem lub innym startem. Na kilka godzin przed wystrzałem jemy już coś lekkostrawnego, co nie będzie leżało w żołądku, niemiłosiernie trzęsionym na wybojach. Na tym etapie nie ma miejsca na batony energetyczne, do nich należy ostatni szlif. Pamiętać też trzeba o tym, że obok węglowodanów zawierają inne dodatki (witaminy, l-karnitynę, składniki mineralne itp.), które w nadmiarze mogą dać efekt odwrotny do zamierzonego. Pierwszego batona jemy na pół godziny przed startem, tak, by mieć energię na początkowe, „nerwowe” kilometry. Przez pierwszą godzinę jazdy pamiętać należy przede wszystkim o regularnym piciu, potem zaś co ok. 15 minut regularnie powinniśmy sięgać po pożywienie. Zalecana dawka węglowodanów wynosi od 30 do 70 g na godzinę, przyjmowanych w niewielkich porcjach. Najlepiej jest wcześniej przygotować mniejsze kawałki i koniecznie rozpakować batony. Darcie opakowań w trasie jest niewygodne i niebezpieczne. Jedzenie musi być połączone z piciem. Na jeden przeciętny cały baton powinno przypadać ok. 500 ml płynu.

Baton czy żel?

Co jest lepsze, baton czy żel? Teoretycznie żel nie wymaga gryzienia, co w przypadku wielu batonów bywa sporym problemem ze względu na zbyt twardą konsystencję. Z drugiej strony żele są mniej sycące, co przy dłuższym wysiłku sprawia, że niektórzy czują się po nich… głodni. Żele preferują zawodowcy, dla których szybkość połknięcia porcji jest najistotniejsza. Najlepiej będzie trzymać się prostej zasady – wszystko wypróbowujemy najpierw na treningach, na wyścig bierzemy to, co nam bardziej pasuje.

Za metą

Także za metą rola batonów się nie kończy, mogą bowiem wspomóc regenerację. Pierwsze dwie godziny są istotne, ponieważ konieczne jest wówczas uzupełnienie zużytych zapasów. Fizjologowie sugerują, by dostarczyć nie tylko węglowodanów, ale też aminokwasów, które posłużą do odbudowy mięśni. Cukry proste zawarte w batonach są do tego idealne. Kolejny etap, aż do następnej imrezy, to zbilansowane, normalne pożywienie, bogate w witaminy i składniki mineralne. Objadać się słodkimi batonami bez wyrzutów będziemy mogli dopiero po zakończeniu regeneracji, wznowieniu cięższych treningów i podczas kolejnego startu.

Enervit Power Sport Competition

To batonik uzupełniający energię podczas intensywnego wysiłku sportowego, zawierający różnorodne sacharydy, kreatynę oraz rozgałęzione aminokwasy sprzyjające osiąganiu maksymalnej wydajności, wysoko biologicznie wartościowe proteiny mleczne oraz jajeczne (mikrofiltracja), ekstrakt naturalny MCE (Mauritius Cane Extract) o działaniu przeciwutleniającym, aspartany potasu i magnezu (profilaktyka antyskurczowa). Waga: 40 g, wartość energetyczna: 569 kJ/135 kcal. Cena: 9 zł, www.cobrasport.pl

Born X-tra Bar

Według producenta ma wszechstronne działanie – poprawia fizyczną wytrzymałość organizmu i zdolność koncentracji. Kombinacja 7 rodzajów owoców, miodu, fruktozy, ryżowych i owsianych chrupków, naturalnej witaminy C, flawonoidów i najwyższej jakości „Euro-żeńszenia”. Dostępna jest też wersja truskawkowo-bananowa. Born X-tra Bar ma niską zawartość tłuszczów i jogurtową polewę. Waga: 55 g, wartość energetyczna: 874 kJ/209 kcal. Cena: 5,99 zł, www.bornsport.pl

Maxim Energy Bar

Baton energetyczny Maxim to przekąska do spożywania przed, w trakcie i po ćwiczeniach. Zawiera węglowodany z owoców, zbóż oraz cukrów oczyszczonych, jak również wysokiego gatunku wielocukry. Ta kombinacja szybko i wolno „spalających się” węglowodanów pozwala utrzymywać dostawy energii dla osób rywalizujących na najwyższym poziomie. Dostępny w sześciu smakach. Waga: 55 g, wartość energetyczna: 760 kJ/179 kcal. Cena:5,65 zł, www.predman.com.pl

Enervit Energy Bar

Energetyczny batonik w polewie mlecznoczekoladowej (również w wersji bez polewy) w kilku odmianach zawierających owoce, płatki (płatki owsiane, ryżowe, mźsli), rodzynki, miód oraz witaminy: B1, B6, C, E, PP. Waga: 40 g, wartość energetyczna: 653 kJ/155 kcal. Cena: 5,50 zł, www.cobrasport.pl

Multipower Energy Balance

Baton węglowodanowo-białkowy z dodatkiem składników mineralnych, w polewie z mlecznej czekolady, dostarczający energii bez ryzyka przybrania na wadze. Idealny do spożycia po treningu, jak zapewnia producent. Dostępne smaki: waniliowy, czekoladowy. Waga: 60 g, wartość energetyczna: 1008 kJ/239 kcal. Cena: 6 zł, www.multipower.com.pl

MLO Energy Bar

Energy Bar to energetyczny baton z orzeszków ziemnych i czekolady z dodatkiem MCT. Skład: płatki owsiane, syrop glukozowy i fruktozowy, serwatka, uwodorniony olej roślinny, ryż, cukier, tłuszcz z orzeszków ziemnych, miód, kakao, lecytyna – substancja emulgująca, naturalny aromat. Waga: 71 g, wartość energetyczna: 1254 kJ/300 kcal. Cena: 6 zł, www.kulturystyka.sklep.pl

Inkospor X-Treme Energy Bar

Energetyczny batonik dla sportowców wyczynowych. Do spożywania przed, w trakcie i po startach. Bogaty w węglowodany i ubogi w tłuszcze. Zapewnia organizmowi 100% jego dziennego zapotrzebowania na 9 witamin. Bez czekolady, nie zawiera środków konserwujących. Skład m.in.: płatki owsiane, rodzynki, fruktoza, glukoza, maltodekstryna, koncentraty past owocowych, witaminy. Smak bananowy lub kokosowy. Waga: 65 g, wartość energetyczna: 950 kJ/224 kcal. Cena: 6,50 zł, www.cso-inkospor.pl

Born Super Gel

Skondensowany koncentrat energii z… bananowego puree. Born dostarcza wielu węglowodanów i minerałów, jest łatwy do spożycia. Poza tym żel został wzbogacony o „VinOserae”, czyli ekstrakt z czerwonego wina o silnym działaniu przeciwoksydacyjnym, co ma zapobiegać bólom mięśni i przyspieszać regenerację. Waga: 40 g, wartość energetyczna: 477 kJ/ 93 kcal. Cena: 7,50 zł, www.bornsport.pl

Enervit Enervitene Koncentrat

Wysokoenergetyczny koncentrat zawierający BCAA dla ochrony tkanki mięśniowej przed wyniszczeniem. Przeznaczony do uzupełniania energii w trakcie męczącego wysiłku sportowego. Sacharydy zapewniają dostarczanie energii podczas całego treningu lub zawodów. Zawiera m.in. maltodekstrozę, syrop z fruktozy, syrop glukozowy, witaminy: B1, B2, B6. Pojemność: 25 ml, wartość energetyczna: 303 kj/71 kcal. Cena: 11,50 zł, www.cobrasport.pl

Inkospor X-Treme Energy Gel

X-Treme, dzięki fruktozie i maltodekstrozie, dostarcza organizmowi szybko i długoterminowo uwalnianej energii. Jak zapewnia producent, jest wyjątkowo łatwo przyswajalny na skutek domieszki witaminy B1. Dostępne są także warianty zawierające kofeinę, która da „kopa” na ostatnie metry. Nie zawiera środków konserwujących. Waga: 40 g, wartość energetyczna: 459 kJ/108 kcal. Cena: 5,95 zł, www.cso-inkospor.pl

Maxim Energy Gel

Nowość! Koncentrat węglowodanowy zawierający wyłącznie glukozę, najszybciej przyswajalne źródło energii. Stworzony został w celu zaopatrywania organizmu w trakcie późniejszych serii treningu wytrzymałościowego (zawodów). Dostępny jest w dwóch świeżych, owocowych smakach, truskawkowym i cytrynowym. Pojemność: 100 ml, wartość energetyczna: 1316 kJ/314 kCal. Cena: 9,60 zł, www.predman.com.pl

Multipower Sprint Energy Gel

Koncentrat węglowodanowy w postaci żelu, gotowy do spożycia, oparty na cukrach gronowych. Praktyczna jednorazowa saszetka umożliwia dostarczenie węglowodanów w trakcie biegu, wspinaczki, jazdy na rowerze. Pojemność: 30 ml, wartość energetyczna: 257 kJ/ 61 kcal. Cena: 6 zł, www.multipower.com.pl

Nutrend Energy Carbosnack

Smaczny, niezamarzający żel energetyczny, dostarczający energii przed, w trakcie oraz po wysiłku. Stanowi źródło szybkiej i efektywnej energii, optymalizuje przyswajanie węglowodanów, zawiera taurynę i glicynę, nie obciąża układu pokarmowego, nie zawiera tłuszczu i sodu. Różne smaki. Waga: 55 g, wartość energetyczna: 418 kJ/99 kcal. Cena: 2,99 zł, www.nutrend.pl

Nutrend Endurosnack

Profesjonalny żel energetyczny dla sportowców. Dostarcza energii przed wysiłkiem, we wszystkich jego fazach, a także przyspiesza odbudowę rezerw energetycznych po jego zakończeniu. Nie obciąża układu pokarmowego, nie zawiera tłuszczu i sodu. Różne smaki. Waga: 75 g, wartość energetyczna: 682 kJ/162 kcal. Cena: 5,90 zł, www.nutrend.pl

X-iont X-Fuel maraton

X-Fuel maraton zawiera kombinację glukozy, fruktozy, maltozy, L-karnitiny, MCT oraz Amino BCAA dla szybkiego i łatwego uzupełniania energii w czasie wysiłku fizycznego. Jak zapewnia producent, X-Fuel nie tylko dodaje energii, ale też chroni tkankę mięśniową przed uszkodzeniem i zwiększa zużycie tłuszczów jako źródła energii. Smaki: czarna porzeczka, wanilia, czekolada. Pojemność: 70 ml, wartość energetyczna: 826 kJ/284 kcal. Cena: 5,90 zł, www.x-iont.pl